Zjawisko przedwczesnego starzenia się jako efekt deficytu celów

Przedwczesne starzenie się może być skutkiem nadmiernej eksploatacji organizmu, następującej w wyniku szkodliwych warunków pracy czy nadużywania substancji psychoaktywnych. Wśród innych przyczyn omawianego zjawiska wyróżnia się wczesną rezygnację z aktywności zawodowej oraz zaprzestanie realizacji siebie w dotychczasowych rolach rodzinnych. Przedterminowe zakończenie fazy dorosłości może wiązać się również z takimi wydarzeniami jak: śmierć małżonka, rozstanie z partnerem życiowym, efektem pustego gniazda na skutek usamodzielniania się potomstwa, zahamowanie aktywności towarzyskiej, deficyty form atrakcyjnego spędzania czasu, a także utrata zdrowia. Z psychologicznego punktu widzenia o problemie przedwczesnego starzenia możemy mówić tam, gdzie zasoby czasu dobowego, którym dysponuje jednostka przekraczają czasowe zapotrzebowanie na realizację celów jednostki. Nadmiar niespożytkowanego czasu i niedosyt zajęć prowadzą do poczucia bezcelowości, stanowiąc źródło psychicznego cierpienia. Nierzadko przedwczesna utrata aktywności życiowej koreluje z zaburzeniami nastroju. W grupie ryzyka przedwczesnego starzenia znajdują się osoby pracujące w zawodach, w których wcześniej następuje przejście na emeryturę, jak ma to miejsce niekiedy w służbach mundurowych (żołnierz) czy w sporcie (baletnica, piłkarz). W przeciwdziałaniu przedterminowej zmiany fazy życia i związanych z nią konsekwencji psychicznych istotną role odgrywa utrzymywanie wysokiej aktywności życiowej za sprawą podnoszenia liczebności celów wyznaczanych przez jednostkę, aktywizację społeczną oraz poszukiwanie coraz to nowych źródeł samorealizacji. Czasem dobrym sposobem może być podjęcie pracy w innej branży, uczestnictwo w kółkach zainteresowań, rozwijanie różnorodnych pasji, udział w lokalnych inicjatywach społecznych, zdobywanie nowego wykształcenia, aktywność zawodowa w innej branży. A zatem w prewencji cierpienia na skutek omawianych zmian życiowych, znaczącą funkcję pełni motywacja jednostki do poszukiwania nowych doznań, otwartość na doświadczenia, troska o stan somatyczny i emocjonalny oraz zdolność do wyznaczania krótkoterminowych i dalekosiężnych celów. To właśnie umiejętność stawiania przed sobą nowych wyzwań życiowych w wielu wypadkach może być kluczem do zapobiegania zjawisku przedwczesnej starości. Poszukiwanie źródeł przyjemnych doznań i realizowanie pomysłów na wzbogacanie wolnego czasu może zapewnić jednostce długotrwały dobrostan psychiczny.

*Oleś, P.K. (2015), Psychologia człowieka dorosłego, PWN

*inne źródła z zakresu psychologii motywacji