Przedwczesna dorosłość jako reakcja na trudne warunki życia

W mentalności społecznej wciąż tkwi przekonanie, według którego dzieci i młodzież realizujące zadania dorosłych i wykazujące się ponadprzeciętną odpowiedzialnością stanowią potwierdzenie wizji tzw. „dobrej rodziny” lub „dobrego domu”. Nadprzeciętna dojrzałość nieletnich nierzadko wywołuje społeczny podziw. Dotyczy to zarówno zachwytu nad walorami jednostki, jak i pochwał wobec metod wychowawczych, które płyną dla rodziny. Wciąż niedostatecznie zdajemy sobie sprawę, że dziecięca nadodpowiedzialność i pełnienie przez młodych ludzi zadań typowych dla dorosłych są efektem i wskaźnikami nieprawidłowości systemu rodzinnego. Z perspektywy dobra dziecka jest to potencjalny czynnik obniżający aktualną i prospektywną jakość życia.

Przedterminowa dorosłość 

1. O przedwczesnej dorosłości mówimy, gdy następuje podjęcie ról właściwych dla osób dorosłych przez jednostki, nie mieszczące się w przedziale wiekowym okresu dorosłości*
2. Dzieci i młodzież nie są przygotowane biologicznie i psychospołecznie do realizacji zadań życiowych typowych dla ludzi dorosłych*
3. Do aktywności, wokół których powinno toczyć się życie osób niedorosłych należą: nauka, zabawa, rozwijanie zainteresowań, rozwijanie relacji rówieśniczych, rozrywka i rekreacja, aktywność sportowa, szukanie i błądzenie, idealizowanie, testowanie pomysłów tożsamościowych.*
4. Czynności, które nie należą do zakresu typowego dla jednostek niedorosłych to np. : wychowanie i opieka, nad młodszym rodzeństwem oraz ponoszenie za nie odpowiedzialności, praca zarobkowa, inne formy zdobywanie środków związanych z utrzymaniem, odpowiedzialność za warunki sanitarne i zapewnianie żywności członkom rodziny oraz inne zadania związane z prowadzeniem domu.*
5. O przedwczesnej dorosłości mówimy, gdy dziecko lub adolescent ponosi odpowiedzialność za realizację ról zawartych w punkcie 4, zamiast spędzania czasu na zadaniach zawartych w punkcie 3.*
6. Osoby zmuszone do przedwczesnego dorastania nie mają zapewnionej dostatecznej opieki ze strony rodziców i/lub innych dorosłych. Angażują się w obowiązki, które ich rówieśnicy będą wykonywać dopiero po upływie kilku lub kilkunastu lat.*
7.  przedwcześnie dorośli cechują się nadobowiązkowością, niezwykłą sumiennością, zadziwiającą odpowiedzialnością. Często dysponują ponadprzeciętną dojrzałością społeczną, nierzadko także nader dojrzałą osobowością*
8.  Osoby przedwcześnie dorosłe ponoszą konsekwencje w postaci różnorodnych problemów psychicznych, w tym trudności emocjonalnych, niezdolność do pełnienia ról w wieku dorosłym, doświadczają rozmaitych trudności przystosowawczych bądź wewnątrzpsychicznych spełniających kryteria charakterystyczne dla dorosłych dzieci z rodzin dysfunkcyjnych (DDA, DDD).
9. Do przyczyn przedwczesnej dorosłości należą dramatyczne wydarzenia historyczne oraz trudne warunki życia. Osoby dorastające przedwcześnie urodziły się w czasach wymuszających przedwcześnie wejście w następny etap rozwojowy bądź wychowywały się w domach dysfunkcyjnych*, w których rodzice nie radzili sobie w pełnieniem należących do nich zadań.

Dzieci, którym odebrano dzieciństwo oraz adolescenci, którym odebrano młodość wchodzą w dorosłość z balastem nieprzeżytej fazy rozwojowej i licznymi konsekwencjami psychologicznymi takiego stanu rzeczy. Nadmierna sumienność, obowiązkowość, zajmowanie się czynnościami życiowo-przeżyciowymi przez jednostki niedorosłe to nierzadko sygnały, że w środowisku życia dziecka może dziać się coś złego, a sama rodzina może być w pewnym zakresie niewydolna i potrzebująca fachowej pomocy.

*Oleś, P.K. (2015), Psychologia człowieka dorosłego, PWN